Όλοι γνωρίζουν πως οι U2 είναι αυτή την στιγμή το δημοφιλέστερο ροκ συγκρότημα. Πως θα δώσουν συναυλία στην Αθήνα τον Σεπτέμβριο. Kαι πως ο Bono είναι αυτή την στιγμή ο πιο διάσημος ακτιβιστής σε ολόκληρη την υφήλιο. Ελάχιστοι, όμως, γνωρίζουν πως η μουσική και ο κοινωνικός ακτιβισμός του Bono εμπνέονται και καθοδηγούνται απ' την πίστη του στον Ιησού Χριστό.
Μερικά χρόνια πριν, είχα μείνει έκπληκτος όταν είχα διαβάσει σε μια συνέντευξη του Bono σε Ελληνικό περιοδικό ότι οι U2, συχνά, στις περιοδείες τους παίρνουν και έναν Ιρλανδό Ιερωμένο για να τους ευλογεί και να τους στηρίζει πνευματικά.
Έκανα μια έρευνα και διαπίστωσα ότι, πράγματι, οι U2 και, κυρίως, ο Bono πιστεύουν βαθύτατα στον Ιησού Χριστό. Στο εξωτερικό τα τραγούδια τους παίζονται από πολλούς χριστιανικούς ραδιοφωνικούς σταθμούς και χρησιμοποιούνται για ποιμαντικούς σκοπούς. Βέβαια, τα περισσότερα τραγούδια τους παρά το ότι έχουν χριστιανικές ή, γενικότερα, πνευματικές αναφορές, δεν είναι ξεκάθαρα χριστιανικά, όπως είναι π.χ. τα αντίστοιχα τραγούδια των Elvis, Dylan ή των KUTLESS. Ωστόσο, ο Bono συχνά στις συναυλίες του απαγγέλει ψαλμούς ή επικαλείται τον Ιησού Χριστό. Το τραγούδι " 40 " είναι στην ουσία ο 40ος Ψαλμός του Δαβίδ. Το " Magnificient " είναι ένας ύμνος στον Θεό.
Πιο ξεκάθαρος είναι ο Bono στις συνεντεύξεις του. Το 2005 κυκλοφόρησε άπ' τις εκδόσεις " Μεταίχμιο " το βιβλίο " O Bono μιλάει για τον Bono, Συνομιλίες με τον Michka Assayas ", σε μετάφραση Γιώργου Δημητριάδη. Στις σελίδες του βρήκαμε πολλές αναφορές στην χριστιανική του πίστη και, πραγματικά, συγκλονιστικά σχόλια πάνω στην Θρησκεία αλλά και σε πλείστα άλλα ζητήματα. Βέβαια, δεν συμφωνούμε με όλες τις απόψεις που εκφράζει. Αλλά, ο αναγνώστης του βιβλίου και των αποσπασμάτων που εμείς θα παρουσιάσουμε, θα πρέπει κατ' αρχήν να γνωρίζει πως ο Bono είναι τραγουδοποιός και όχι Θεολόγος. Και η συνέντευξη πάντα έχει την αδυναμία ότι ο συνεντευξιαζόμενος δεν έχει την ευκαιρία να ξετυλίξει όλη την αλήθεια και να εκθέσει με ακρίβεια και πληρότητα τις απόψεις του. Συχνά, διατυπώνει μια μόνο πλευρά της αλήθειας ή της άποψής του για τα πράγματα. Ενδεχομένως χρησιμοποιεί μια λάθος έκφραση. Ή σε μια αποστροφή του λόγου του μπορεί να υποστηρίξει και κάτι εσφαλμένο. Όπως και να 'χει, o Bono έχει πολύ συγκροτημένη προσωπικότητα, είναι πολύ ψαγμένο άτομο και πολλές απ' τις ιδέες που εκφράζει, πραγματικά μας εντυπωσίασαν.
Εμείς θα παραθέσουμε κάποια χαρακτηριστικά αποσπάσματα απ' το βιβλίο που προαναφέραμε σχετικά με την πίστη και κάποια άλλα θέματα.
Σχετικά με την Θρησκεία
Σελ. 224-233
Bono: Για μένα προσωπικά ήταν απλό να κατανοήσω τις Γραφές μέσα από το πρόσωπο του Χριστού. Τί σημαίνει αυτό; Αυτό που σημαίνει για μένα είναι: Η μελέτη της ζωής του Χριστού. Η Αγάπη βρίσκει την ενσάρκωσή της σε ένα παιδί που γεννιέται μέσα στην απόλυτη ένδεια, στην πιο τρωτή κατάσταση απ’ όλες, χωρίς τιμές. Ο δικός μου θρησκευτικός κόσμος δεν είναι περίπλοκος. Εγώ απλώς λέω περίπου: Λοιπόν, ξέρω τί είναι ο Θεός. Ο Θεός είναι αγάπη, και όσο ανταποκρίνομαι σ’ αυτό με το να επιτρέπω ( αναστενάζει ) στον εαυτό μου να μεταμορφώνεται απ’ αυτή την αγάπη και να δρω μ’ αυτήν την αγάπη, αυτή είναι η θρησκεία μου. Εκεί που τα πράγματα γίνονται περίπλοκα για μένα, είναι όταν προσπαθώ να ζήσω αυτή την αγάπη. Ε, λοιπόν, αυτό δεν είναι και τόσο εύκολο.
Michka: Τί λες για τον Θεό της Παλαιάς Διαθήκης; Δεν ήταν και τόσο « αγάπη και ειρήνη ».
Bono: Δεν υπάρχει τίποτα το « χίπικο » στην εικόνα που έχω για τον Χριστό. Τα Ευαγγέλια σκιαγραφούν μια πολύ απαιτητική, κάποτε διχαστική αγάπη, μα παραμένει αγάπη. Προσλαμβάνω την Παλαιά Διαθήκη περισσότερο ως μια ταινία δράσης: αίμα, κυνηγητά με αυτοκίνητα, εκκενώσεις πληθυσμών, πολλά ειδικά εφέ, θάλασσες που ανοίγουν στα δύο, μαζικές δολοφονίες, μοιχεία. Τα τέκνα του Θεού τρέχουν σε κατάσταση αμόκ εδώ κι εκεί. Ίσως σ’ αυτό να οφείλεται ότι έχουν τέτοια σχέση με τον Θεό. Αλλά ο τρόπος με τον οποίο θα πρέπει να το δούμε αυτό, όσοι από εμάς προσπαθούμε να κατανοήσουμε τον χριστιανικό μας γρίφο, είναι ότι ο Θεός της Παλαιάς Διαθήκης σηματοδοτεί το πέρασμά μας από τον αυστηρό πατέρα σε κάποιο φίλο. Όταν είσαι παιδί χρειάζεσαι σαφείς οδηγίες και κάποιους αυστηρούς κανόνες. Μα με τον Χριστό έχουμε πρόσβαση σε μία κατά μόνας σχέση, ενώ, σύμφωνα με την Παλαιά Διαθήκη, αυτή ήταν περισσότερο μια σχέση λατρείας και δέους, μια σχέση κάθετη, μια σχέση υποταγής. Στην Καινή Διαθήκη, από την άλλη μεριά, αντικρίζουμε έναν Ιησού που μοιάζει οικείος, « οριζόντιος ». Από τον συνδυασμό αυτών των δύο προκύπτει ο Σταυρός.
Michka: Ξέρεις αυτή την περικοπή από την Παλαιά Διαθήκη; Ο Θεός απευθύνεται στον Μωυσή. Του λέει ότι Αυτός προσπαθεί να διδάξει τους Ιουδαίους, αλλά εκείνοι δεν φαίνεται να δείχνουν ενδιαφέρον. Εμμένουν στις κακές τους συνήθειες. Και Αυτός χρησιμοποιεί την ακόλουθη αστεία φράση: « Κοίτα τους, είναι όλοι τους αγύριστα κεφάλια ( Έξοδος, 32,9 ). Και σκέφτηκα πως αυτή είναι η καθημερινή μου εμπειρία με τα παιδιά μου! Μερικές φορές θυμώνεις τόσο πολύ με τα παιδιά σου, που θέλεις να τα πετάξεις έξω από το παράθυρο.
Bono: ( σκάει στα γέλια ) Ναι. Υπάρχουν τέτοιες στιγμές, και ξέρω πως νιώθουν κι εκείνα έτσι για μένα.
Michka: Μια και μιλάμε για ταινίες δράσεις, συζητούσαμε για τη Νότια και την Κεντρική Αμερική την τελευταία φορά. Οι Ιησουίτες Ιερείς έφτασαν εκεί κρατώντας το ευαγγέλιο στο ένα χέρι και το τουφέκι στο άλλο.
Bono: Το γνωρίζω, το γνωρίζω. Η θρησκεία μπορεί να γίνει ο εχθρός του Θεού. Είναι αυτό που συχνά συμβαίνει όταν ο Θεός, σαν τον Elvis, εγκαταλείψει το κτίριο. ( γελάει ) Ένας κατάλογος με οδηγίες εκεί που κάποτε υπήρχε πίστη. Δόγμα εκεί που κάποτε οι άνθρωποι το έκαναν πράξη στην καθημερινή τους ζωή αυτόβουλα. Ένα εκκλησίασμα που καθοδηγείται από έναν άνθρωπο εκεί που κάποτε καθοδηγούνταν από το Άγιο Πνεύμα. Η πειθαρχία που αντικαθιστά τη μαθητεία. Γιατί κρυφογελάς;
Michka: Αναρωτιόμουν αν τα είπες όλα αυτά στον Πάπα τη μέρα που τον συνάντησες.
Bono: Ξέρεις, τρελαινόταν να παίζει μπάλα
………
Michka: Πιστεύεις ότι μπόρεσες να του περάσεις κάποια από αυτά τα πράγματα που συζητάμε;
Bono: Ας μην γινόμαστε πολύ σκληροί με την Αγία Ρωμαϊκή Εκκλησία, στο σημείο αυτό. Η Εκκλησία έχει τα δικά της προβλήματα, μα όσο μεγαλώνω, βρίσκω όλο και περισσότερη παρηγοριά εκεί. Η σωματική εμπειρία που έχεις όταν βρίσκεσαι ανάμεσα σε ένα πλήθος πολύ ταπεινών ανθρώπων, με τα κεφάλια σκυμμένα, να μουρμουρίζουν προσευχές, με ιστορίες να απεικονίζονται ολόγυρα σε βιτρό παράθυρα, τα χρώματα του καθολικισμού – πορφυρό, μοβ, κίτρινο, κόκκινο – το θυμιατό … [ διακόπτει την πρόταση ] Ο φίλος μου ο Gavin Friday λέει ότι ο καθολικισμός είναι το glam rock της θρησκείας.
Michka: Ώστε δεν θα ήσουν επικριτικός.
Bono: Όχι, θα μπορούσα να γίνω, ειδικά στο θέμα της αντισύλληψης. Μα όταν συναντώ κάποια σαν την Αδελφή Μπενεντίκτα και τη βλέπω να εργάζεται για τα ορφανά του AIDS στην Αντίς Αμπέμπα ή την αδελφή Άννα να κάνει το ίδιο στο Μαλάουι, ή τον πατέρα Τζακ Φένουκαν και την ομάδα του « Φροντίδα για όλη την Αφρική », όταν συναντώ Ιερωμένους και καλόγριες να φροντίζουν τους αρρώστους και τους φτωχούς, και να αφήνουν πίσω τους μια πολύ πιο άνετη ζωή προκειμένου να το κάνουν αυτό, καταθέτω τα όπλα λίγο πιο εύκολα.
Michka: Συνάντησες όμως τον ίδιο τον Πάπα. Ήταν μια σπουδαία εμπειρία;
Bono: Βρέθηκα εκεί με έναν μικρό αριθμό σπουδαίων ανθρώπων. Τον Τζεφ Σακς, τον μεγάλο οικονομολόγο. Τον Bob Geldof. Τον Quincy Jones, που υπήρξε ο μέντοράς μου, έναν εξαιρετικά σοβαρό άνθρωπο, ο οποίος όμως συνεχώς μου ψιθύριζε να πάρω μάτι τα παπούτσια του αγίου πατέρα: Κόκκινα δερμάτινα παπουτσάκια, ως είθισται. « Είναι πολύ μοδάτες παντοφλίτσες έ; » έλεγε. Έπεσαν κάτι νευρικά γελάκια, μα όλοι ξέραμε γιατί βρισκόμασταν εκεί. Ο Ποντίφηξ ότι ήταν έτοιμος να κάνει μια σημαντική δήλωση για την απανθρωπιά και την αδικία να ξοδεύουν οι φτωχές χώρες ένα τόσο μεγάλο μέρος από το εθνικό τους εισόδημα για να ξεχρεώσουν παλιά δάνεια σε πλούσιες χώρες. Σοβαρή υπόθεση. Κατέβαλε μεγάλη προσπάθεια να κρύψει τα συμπτώματα του Πάρκινσον. Το ότι βρισκόταν εκεί οφειλόταν καθαρά στη δική του θέληση. Ένιωσα μια παράξενη συγκίνηση… από την ταπεινότητά του, και ύστερα από τον απίστευτο λόγο που εκφώνησε, έστω κι αν ήταν όλος ένας ψίθυρος. Στη διάρκεια της εισαγωγής φάνηκε να με κοιτάζει. Απόρησα. Μήπως οφειλόταν στο γεγονός ότι φορούσα τα μπλε γυαλιά μου του ηλίου; Έτσι κι εγώ τα έβγαλα καλού κακού για να μην προκαλώ. Όταν με σύστησαν, τα κοιτούσε ακόμη. Συνέχισε να τα κοιτάζει στο χέρι μου, γι’ αυτό κι εγώ του τα πρόσφερα ως δώρο σε αντάλλαγμα για το ροζάριο που μου είχε μόλις δώσει.
Michka: Τα φόρεσε;
Bono: Όχι μόνο τα φόρεσε, αλλά έσκασε και το πιο κατεργάρικο χαμόγελο που θα μπορούσες ποτέ να φανταστείς. Ήταν κωμικός. Η αίσθηση του χιούμορ του παρέμενε εντελώς ακέραιη. Ένα λαμπάκι άναψε και σκέφτηκα: « Ποπό! Η εκστρατεία “ Καταργήστε τα χρέη ” θα έχει τον Πάπα με τα γυαλιά μου στο πρωτοσέλιδο όλων των εφημερίδων ».
Michka: Δεν θυμάμαι να είδα αυτήν την φωτογραφία πουθενά, ωστόσο.
Bono: Ούτε κι εμείς. Φαίνεται πως οι αυλικοί του δεν διέθεταν την ίδια αίσθηση του χιούμορ. Πάλι καλά. Υποθέτω όμως ότι μπόρεσαν να φανταστούν τα αντίστοιχα τι σερτ.
Michka: Τελικά, βοήθησε πραγματικά;
Bono: Χωρίς την υποστήριξή του και χωρίς το δεξί του χέρι σ’ αυτές τις υποθέσεις, τον Ντιούρμουιντ Μάρτιν, έναν Ιρλανδό Αρχιεπίσκοπο, δεν θα είχαμε τέτοιο αποτέλεσμα. Δεν ήταν απλώς λόγια τετριμμένα αυτά που ακούστηκαν στο Castel Gandolfo εκείνη τη μέρα. Ήταν λόγια που έγιναν πράξεις. Είχαν μέθοδο και στρατηγική, και με την υποστήριξη της Εκκλησίας άνοιξαν κάποιες πόρτες που μας τις είχαν κλείσει κατάμουτρα.
……
Michka: Όπως σου είπα, νομίζω πως έχω αρχίσει να κατανοώ τη θρησκεία επειδή έχω αρχίσει να συμπεριφέρομαι και να σκέφτομαι ως πατέρας. Τί νόημα βγάζεις απ’ αυτό;
Bono: Ναι, νομίζω πως είναι φυσιολογικό. Είναι εξωφρενική η ιδέα πως ο Θεός, ο δημιουργός του σύμπαντος, θα μπορούσε να ψάχνει για παρέα, να αναζητεί μία αληθινή σχέση με τους ανθρώπους, αλλά αυτό που με κρατάει όρθιο είναι η διαφορά ανάμεσα στη Θεία Χάρη και το κάρμα.
Michka: Δεν σε έχω ακούσει να μιλάς γι’ αυτό.
Bono: Πιστεύω πραγματικά ότι έχουμε προχωρήσει από το βασίλειο του κάρμα σε αυτό της Θείας Χάριτος.
Michka: Παρ’ όλα αυτά, αυτό που λες δεν μου το κάνει σαφέστερο.
Bono: Βλέπεις στο επίκεντρο όλων των θρησκειών βρίσκεται η ιδέα του κάρμα. Ξέρεις, αυτό που στέλνεις σου έρχεται πίσω: Οφθαλμόν αντί οφθαλμού και οδόντα αντί οδόντος, ή στη φυσική – στους φυσικούς νόμους – κάθε δράση θα βρει μια ίδια δράση ή μια αντίδραση. Μου είναι σαφές πως το κάρμα βρίσκεται στην καρδιά του σύμπαντος. Είμαι απολύτως βέβαιος. Κι όμως, έρχεται η ιδέα που λέγεται Θεία Χάρις και καταρρίπτει όλη αυτή την ιστορία με το “ ότι σπέρνεις θερίζεις ”. Η Χάρις περιφρονεί το αίτιο και τη λογική. Η αγάπη ανακόπτει, αν θέλεις, τις συνέπειες των πράξεών σου, πράγμα που στη δική μου περίπτωση αποτελεί πολύ καλό νέο γιατί έχω κάνει πολλές βλακείες.
Michka: Θα με ενδιέφερε να ακούσω.
Bono: Αυτά τα πράγματα είναι ανάμεσα σε μένα και τον Θεό. Μα θα έβρισκα μεγάλο μπελά αν το κάρμα ήταν ο τελικός μου κριτής. Θα την είχα άσχημα. Δεν υπάρχει δικαιολογία για τα λάθη μου, μα ελπίζω στη Θεία Χάρη. Διατηρώ την πίστη ότι ο Ιησούς πήρε τις αμαρτίες μου επάνω στον Σταυρό, γιατί ξέρω ποιος είμαι και ελπίζω ότι δεν θα χρειαστεί να βασιστώ στη δική μου θρησκευτικότητα.
Michka: Ο Υιός του Θεού ο οποίος παίρνει πάνω του τις αμαρτίες του κόσμου. Μακάρι να μπορούσα να το πιστέψω.
Bono: Λατρεύω την ιδέα του Θυσιαζόμενου Αμνού. Λατρεύω την ιδέα ότι ο Θεός λέει: « Κοιτάξτε εσείς, ηλίθιοι, υπάρχουν ορισμένες συνέπειες γι’ αυτό που είμαστε, για τη φιλαυτία, και άλλωστε υπάρχει και η θνητότητα ως ένα κομμάτι της πολύ αμαρτωλής σας φύσης, και ας το παραδεχτούμε, δεν διάγετε και έναν πολύ έντιμο βίο, έτσι δεν είναι; Οι πράξεις έχουν και συνέπειες ». Το νόημα της θυσίας του Χριστού είναι ότι ο Χριστός πήρε πάνω του τις αμαρτίες του κόσμου, ούτως ώστε αυτά που κάνουμε να μην γυρίσουν εναντίον μας και η αμαρτωλή μας φύση να μην θερίσει τον αναπότρεπτο θάνατό μας. Αυτό είναι το νόημα. Θα πρέπει να νιώθουμε πολύ ταπεινοί… Δεν είναι οι δικές μας καλές πράξεις αυτές που μας ανοίγουν τις Πύλες του Παραδείσου.
Michka: Αυτό είναι μια καταπληκτική ιδέα, δεν το αρνούμαι. Τέτοια μεγάλη ελπίδα είναι θαυμάσια, ακόμη κι αν πλησιάζει την παράνοια κατά την άποψή μου. Ο Χριστός έχει μια θέση ανάμεσα στους μεγαλύτερους στοχαστές του κόσμου. Μα Υιός του Θεού, δεν είναι παρατραβηγμένο;
Bono: Όχι, για μένα δεν είναι. Κοίτα, η κοσμική απάντηση στην ιστορία του Χριστού πάντα πάει κάπως έτσι: Ήταν ένας μεγάλος προφήτης, προφανώς ένας πολύ ενδιαφέρων τύπος, και είχε πολλά να πει μαζί με αυτά που είπαν άλλοι σπουδαίοι προφήτες, θες να ήταν ο Ηλίας, ο Μωάμεθ, ο Βούδας ή ο Κομφούκιος. Μα στην πραγματικότητα ο Χριστός δεν σ’ το επιτρέπει αυτό. Δεν σου τη χαρίζει έτσι. Ο Χριστός λέει: « Όχι, δεν ισχυρίζομαι ότι είμαι δάσκαλος, μην με αποκαλείτε δάσκαλο. Δεν ισχυρίζομαι ότι είμαι προφήτης. Λέω: “ Είμαι ο Μεσσίας ”. Λέω: “ Είμαι ο Θεός ενσαρκωμένος ” ». Και οι άνθρωποι λένε. « Όχι, όχι, σε παρακαλούμε, ας είσαι προφήτης. Έναν προφήτη μπορούμε να τον αντέξουμε. Είσαι κομματάκι εκκεντρικός. Είχαμε τον Ιωάννη τον Βαπτιστή να τρώει ακρίδες και άγριο μέλι, μπορούμε να το αντέξουμε αυτό. Μα μην αναφέρεις αυτήν τη λέξη που αρχίζει με το “ Μ ”. Επειδή, ξέρεις, θα πρέπει να σε σταυρώσουμε ». Και αυτός λέει: « Όχι, όχι. Ξέρω ότι περιμένετε από εμένα να επιστρέψω με ένα στρατό και να σας απελευθερώσω από αυτά τα καθοίκια, μα εγώ είμαι ο Μεσσίας ». Σε αυτό το σημείο κατεβάζουν τα μούτρα όλοι, λέγοντας: « Ωχ, Θεέ μου, δεν θα σταματήσει να το λέει αυτό ». Οπότε αυτό που σου απομένει είναι: Είτε ο Χριστός ήταν Αυτός που είπε ότι ήταν – ο Μεσσίας – είτε ήταν εντελώς παλαβός. … Δεν κάνω πλάκα τώρα. Η ιδέα ότι ολόκληρη η πορεία του πολιτισμού για περισσότερο από το μισό της υδρογείου θα μπορούσε να αλλάξει, και μαζί το πεπρωμένο της, και να γυρίσουν τα πάνω κάτω από έναν παλαβό, για μένα, αυτό είναι το παρατραβηγμένο…
Michka: … Υπήρξαν και άλλοι προφήτες
Bono: Σωστά. Μα δεν άλλαξαν τίποτα…
Michka: Σου έμοιαζε λιγάκι – ο Χριστός – δεν είναι έτσι;
Μερικά χρόνια πριν, είχα μείνει έκπληκτος όταν είχα διαβάσει σε μια συνέντευξη του Bono σε Ελληνικό περιοδικό ότι οι U2, συχνά, στις περιοδείες τους παίρνουν και έναν Ιρλανδό Ιερωμένο για να τους ευλογεί και να τους στηρίζει πνευματικά.
Έκανα μια έρευνα και διαπίστωσα ότι, πράγματι, οι U2 και, κυρίως, ο Bono πιστεύουν βαθύτατα στον Ιησού Χριστό. Στο εξωτερικό τα τραγούδια τους παίζονται από πολλούς χριστιανικούς ραδιοφωνικούς σταθμούς και χρησιμοποιούνται για ποιμαντικούς σκοπούς. Βέβαια, τα περισσότερα τραγούδια τους παρά το ότι έχουν χριστιανικές ή, γενικότερα, πνευματικές αναφορές, δεν είναι ξεκάθαρα χριστιανικά, όπως είναι π.χ. τα αντίστοιχα τραγούδια των Elvis, Dylan ή των KUTLESS. Ωστόσο, ο Bono συχνά στις συναυλίες του απαγγέλει ψαλμούς ή επικαλείται τον Ιησού Χριστό. Το τραγούδι " 40 " είναι στην ουσία ο 40ος Ψαλμός του Δαβίδ. Το " Magnificient " είναι ένας ύμνος στον Θεό.
Πιο ξεκάθαρος είναι ο Bono στις συνεντεύξεις του. Το 2005 κυκλοφόρησε άπ' τις εκδόσεις " Μεταίχμιο " το βιβλίο " O Bono μιλάει για τον Bono, Συνομιλίες με τον Michka Assayas ", σε μετάφραση Γιώργου Δημητριάδη. Στις σελίδες του βρήκαμε πολλές αναφορές στην χριστιανική του πίστη και, πραγματικά, συγκλονιστικά σχόλια πάνω στην Θρησκεία αλλά και σε πλείστα άλλα ζητήματα. Βέβαια, δεν συμφωνούμε με όλες τις απόψεις που εκφράζει. Αλλά, ο αναγνώστης του βιβλίου και των αποσπασμάτων που εμείς θα παρουσιάσουμε, θα πρέπει κατ' αρχήν να γνωρίζει πως ο Bono είναι τραγουδοποιός και όχι Θεολόγος. Και η συνέντευξη πάντα έχει την αδυναμία ότι ο συνεντευξιαζόμενος δεν έχει την ευκαιρία να ξετυλίξει όλη την αλήθεια και να εκθέσει με ακρίβεια και πληρότητα τις απόψεις του. Συχνά, διατυπώνει μια μόνο πλευρά της αλήθειας ή της άποψής του για τα πράγματα. Ενδεχομένως χρησιμοποιεί μια λάθος έκφραση. Ή σε μια αποστροφή του λόγου του μπορεί να υποστηρίξει και κάτι εσφαλμένο. Όπως και να 'χει, o Bono έχει πολύ συγκροτημένη προσωπικότητα, είναι πολύ ψαγμένο άτομο και πολλές απ' τις ιδέες που εκφράζει, πραγματικά μας εντυπωσίασαν.
Εμείς θα παραθέσουμε κάποια χαρακτηριστικά αποσπάσματα απ' το βιβλίο που προαναφέραμε σχετικά με την πίστη και κάποια άλλα θέματα.
Σχετικά με την Θρησκεία
Σελ. 224-233
Bono: Για μένα προσωπικά ήταν απλό να κατανοήσω τις Γραφές μέσα από το πρόσωπο του Χριστού. Τί σημαίνει αυτό; Αυτό που σημαίνει για μένα είναι: Η μελέτη της ζωής του Χριστού. Η Αγάπη βρίσκει την ενσάρκωσή της σε ένα παιδί που γεννιέται μέσα στην απόλυτη ένδεια, στην πιο τρωτή κατάσταση απ’ όλες, χωρίς τιμές. Ο δικός μου θρησκευτικός κόσμος δεν είναι περίπλοκος. Εγώ απλώς λέω περίπου: Λοιπόν, ξέρω τί είναι ο Θεός. Ο Θεός είναι αγάπη, και όσο ανταποκρίνομαι σ’ αυτό με το να επιτρέπω ( αναστενάζει ) στον εαυτό μου να μεταμορφώνεται απ’ αυτή την αγάπη και να δρω μ’ αυτήν την αγάπη, αυτή είναι η θρησκεία μου. Εκεί που τα πράγματα γίνονται περίπλοκα για μένα, είναι όταν προσπαθώ να ζήσω αυτή την αγάπη. Ε, λοιπόν, αυτό δεν είναι και τόσο εύκολο.
Michka: Τί λες για τον Θεό της Παλαιάς Διαθήκης; Δεν ήταν και τόσο « αγάπη και ειρήνη ».
Bono: Δεν υπάρχει τίποτα το « χίπικο » στην εικόνα που έχω για τον Χριστό. Τα Ευαγγέλια σκιαγραφούν μια πολύ απαιτητική, κάποτε διχαστική αγάπη, μα παραμένει αγάπη. Προσλαμβάνω την Παλαιά Διαθήκη περισσότερο ως μια ταινία δράσης: αίμα, κυνηγητά με αυτοκίνητα, εκκενώσεις πληθυσμών, πολλά ειδικά εφέ, θάλασσες που ανοίγουν στα δύο, μαζικές δολοφονίες, μοιχεία. Τα τέκνα του Θεού τρέχουν σε κατάσταση αμόκ εδώ κι εκεί. Ίσως σ’ αυτό να οφείλεται ότι έχουν τέτοια σχέση με τον Θεό. Αλλά ο τρόπος με τον οποίο θα πρέπει να το δούμε αυτό, όσοι από εμάς προσπαθούμε να κατανοήσουμε τον χριστιανικό μας γρίφο, είναι ότι ο Θεός της Παλαιάς Διαθήκης σηματοδοτεί το πέρασμά μας από τον αυστηρό πατέρα σε κάποιο φίλο. Όταν είσαι παιδί χρειάζεσαι σαφείς οδηγίες και κάποιους αυστηρούς κανόνες. Μα με τον Χριστό έχουμε πρόσβαση σε μία κατά μόνας σχέση, ενώ, σύμφωνα με την Παλαιά Διαθήκη, αυτή ήταν περισσότερο μια σχέση λατρείας και δέους, μια σχέση κάθετη, μια σχέση υποταγής. Στην Καινή Διαθήκη, από την άλλη μεριά, αντικρίζουμε έναν Ιησού που μοιάζει οικείος, « οριζόντιος ». Από τον συνδυασμό αυτών των δύο προκύπτει ο Σταυρός.
Michka: Ξέρεις αυτή την περικοπή από την Παλαιά Διαθήκη; Ο Θεός απευθύνεται στον Μωυσή. Του λέει ότι Αυτός προσπαθεί να διδάξει τους Ιουδαίους, αλλά εκείνοι δεν φαίνεται να δείχνουν ενδιαφέρον. Εμμένουν στις κακές τους συνήθειες. Και Αυτός χρησιμοποιεί την ακόλουθη αστεία φράση: « Κοίτα τους, είναι όλοι τους αγύριστα κεφάλια ( Έξοδος, 32,9 ). Και σκέφτηκα πως αυτή είναι η καθημερινή μου εμπειρία με τα παιδιά μου! Μερικές φορές θυμώνεις τόσο πολύ με τα παιδιά σου, που θέλεις να τα πετάξεις έξω από το παράθυρο.
Bono: ( σκάει στα γέλια ) Ναι. Υπάρχουν τέτοιες στιγμές, και ξέρω πως νιώθουν κι εκείνα έτσι για μένα.
Michka: Μια και μιλάμε για ταινίες δράσεις, συζητούσαμε για τη Νότια και την Κεντρική Αμερική την τελευταία φορά. Οι Ιησουίτες Ιερείς έφτασαν εκεί κρατώντας το ευαγγέλιο στο ένα χέρι και το τουφέκι στο άλλο.
Bono: Το γνωρίζω, το γνωρίζω. Η θρησκεία μπορεί να γίνει ο εχθρός του Θεού. Είναι αυτό που συχνά συμβαίνει όταν ο Θεός, σαν τον Elvis, εγκαταλείψει το κτίριο. ( γελάει ) Ένας κατάλογος με οδηγίες εκεί που κάποτε υπήρχε πίστη. Δόγμα εκεί που κάποτε οι άνθρωποι το έκαναν πράξη στην καθημερινή τους ζωή αυτόβουλα. Ένα εκκλησίασμα που καθοδηγείται από έναν άνθρωπο εκεί που κάποτε καθοδηγούνταν από το Άγιο Πνεύμα. Η πειθαρχία που αντικαθιστά τη μαθητεία. Γιατί κρυφογελάς;
Michka: Αναρωτιόμουν αν τα είπες όλα αυτά στον Πάπα τη μέρα που τον συνάντησες.
Bono: Ξέρεις, τρελαινόταν να παίζει μπάλα
………
Michka: Πιστεύεις ότι μπόρεσες να του περάσεις κάποια από αυτά τα πράγματα που συζητάμε;
Bono: Ας μην γινόμαστε πολύ σκληροί με την Αγία Ρωμαϊκή Εκκλησία, στο σημείο αυτό. Η Εκκλησία έχει τα δικά της προβλήματα, μα όσο μεγαλώνω, βρίσκω όλο και περισσότερη παρηγοριά εκεί. Η σωματική εμπειρία που έχεις όταν βρίσκεσαι ανάμεσα σε ένα πλήθος πολύ ταπεινών ανθρώπων, με τα κεφάλια σκυμμένα, να μουρμουρίζουν προσευχές, με ιστορίες να απεικονίζονται ολόγυρα σε βιτρό παράθυρα, τα χρώματα του καθολικισμού – πορφυρό, μοβ, κίτρινο, κόκκινο – το θυμιατό … [ διακόπτει την πρόταση ] Ο φίλος μου ο Gavin Friday λέει ότι ο καθολικισμός είναι το glam rock της θρησκείας.
Michka: Ώστε δεν θα ήσουν επικριτικός.
Bono: Όχι, θα μπορούσα να γίνω, ειδικά στο θέμα της αντισύλληψης. Μα όταν συναντώ κάποια σαν την Αδελφή Μπενεντίκτα και τη βλέπω να εργάζεται για τα ορφανά του AIDS στην Αντίς Αμπέμπα ή την αδελφή Άννα να κάνει το ίδιο στο Μαλάουι, ή τον πατέρα Τζακ Φένουκαν και την ομάδα του « Φροντίδα για όλη την Αφρική », όταν συναντώ Ιερωμένους και καλόγριες να φροντίζουν τους αρρώστους και τους φτωχούς, και να αφήνουν πίσω τους μια πολύ πιο άνετη ζωή προκειμένου να το κάνουν αυτό, καταθέτω τα όπλα λίγο πιο εύκολα.
Michka: Συνάντησες όμως τον ίδιο τον Πάπα. Ήταν μια σπουδαία εμπειρία;
Bono: Βρέθηκα εκεί με έναν μικρό αριθμό σπουδαίων ανθρώπων. Τον Τζεφ Σακς, τον μεγάλο οικονομολόγο. Τον Bob Geldof. Τον Quincy Jones, που υπήρξε ο μέντοράς μου, έναν εξαιρετικά σοβαρό άνθρωπο, ο οποίος όμως συνεχώς μου ψιθύριζε να πάρω μάτι τα παπούτσια του αγίου πατέρα: Κόκκινα δερμάτινα παπουτσάκια, ως είθισται. « Είναι πολύ μοδάτες παντοφλίτσες έ; » έλεγε. Έπεσαν κάτι νευρικά γελάκια, μα όλοι ξέραμε γιατί βρισκόμασταν εκεί. Ο Ποντίφηξ ότι ήταν έτοιμος να κάνει μια σημαντική δήλωση για την απανθρωπιά και την αδικία να ξοδεύουν οι φτωχές χώρες ένα τόσο μεγάλο μέρος από το εθνικό τους εισόδημα για να ξεχρεώσουν παλιά δάνεια σε πλούσιες χώρες. Σοβαρή υπόθεση. Κατέβαλε μεγάλη προσπάθεια να κρύψει τα συμπτώματα του Πάρκινσον. Το ότι βρισκόταν εκεί οφειλόταν καθαρά στη δική του θέληση. Ένιωσα μια παράξενη συγκίνηση… από την ταπεινότητά του, και ύστερα από τον απίστευτο λόγο που εκφώνησε, έστω κι αν ήταν όλος ένας ψίθυρος. Στη διάρκεια της εισαγωγής φάνηκε να με κοιτάζει. Απόρησα. Μήπως οφειλόταν στο γεγονός ότι φορούσα τα μπλε γυαλιά μου του ηλίου; Έτσι κι εγώ τα έβγαλα καλού κακού για να μην προκαλώ. Όταν με σύστησαν, τα κοιτούσε ακόμη. Συνέχισε να τα κοιτάζει στο χέρι μου, γι’ αυτό κι εγώ του τα πρόσφερα ως δώρο σε αντάλλαγμα για το ροζάριο που μου είχε μόλις δώσει.
Michka: Τα φόρεσε;
Bono: Όχι μόνο τα φόρεσε, αλλά έσκασε και το πιο κατεργάρικο χαμόγελο που θα μπορούσες ποτέ να φανταστείς. Ήταν κωμικός. Η αίσθηση του χιούμορ του παρέμενε εντελώς ακέραιη. Ένα λαμπάκι άναψε και σκέφτηκα: « Ποπό! Η εκστρατεία “ Καταργήστε τα χρέη ” θα έχει τον Πάπα με τα γυαλιά μου στο πρωτοσέλιδο όλων των εφημερίδων ».
Michka: Δεν θυμάμαι να είδα αυτήν την φωτογραφία πουθενά, ωστόσο.
Bono: Ούτε κι εμείς. Φαίνεται πως οι αυλικοί του δεν διέθεταν την ίδια αίσθηση του χιούμορ. Πάλι καλά. Υποθέτω όμως ότι μπόρεσαν να φανταστούν τα αντίστοιχα τι σερτ.
Michka: Τελικά, βοήθησε πραγματικά;
Bono: Χωρίς την υποστήριξή του και χωρίς το δεξί του χέρι σ’ αυτές τις υποθέσεις, τον Ντιούρμουιντ Μάρτιν, έναν Ιρλανδό Αρχιεπίσκοπο, δεν θα είχαμε τέτοιο αποτέλεσμα. Δεν ήταν απλώς λόγια τετριμμένα αυτά που ακούστηκαν στο Castel Gandolfo εκείνη τη μέρα. Ήταν λόγια που έγιναν πράξεις. Είχαν μέθοδο και στρατηγική, και με την υποστήριξη της Εκκλησίας άνοιξαν κάποιες πόρτες που μας τις είχαν κλείσει κατάμουτρα.
……
Michka: Όπως σου είπα, νομίζω πως έχω αρχίσει να κατανοώ τη θρησκεία επειδή έχω αρχίσει να συμπεριφέρομαι και να σκέφτομαι ως πατέρας. Τί νόημα βγάζεις απ’ αυτό;
Bono: Ναι, νομίζω πως είναι φυσιολογικό. Είναι εξωφρενική η ιδέα πως ο Θεός, ο δημιουργός του σύμπαντος, θα μπορούσε να ψάχνει για παρέα, να αναζητεί μία αληθινή σχέση με τους ανθρώπους, αλλά αυτό που με κρατάει όρθιο είναι η διαφορά ανάμεσα στη Θεία Χάρη και το κάρμα.
Michka: Δεν σε έχω ακούσει να μιλάς γι’ αυτό.
Bono: Πιστεύω πραγματικά ότι έχουμε προχωρήσει από το βασίλειο του κάρμα σε αυτό της Θείας Χάριτος.
Michka: Παρ’ όλα αυτά, αυτό που λες δεν μου το κάνει σαφέστερο.
Bono: Βλέπεις στο επίκεντρο όλων των θρησκειών βρίσκεται η ιδέα του κάρμα. Ξέρεις, αυτό που στέλνεις σου έρχεται πίσω: Οφθαλμόν αντί οφθαλμού και οδόντα αντί οδόντος, ή στη φυσική – στους φυσικούς νόμους – κάθε δράση θα βρει μια ίδια δράση ή μια αντίδραση. Μου είναι σαφές πως το κάρμα βρίσκεται στην καρδιά του σύμπαντος. Είμαι απολύτως βέβαιος. Κι όμως, έρχεται η ιδέα που λέγεται Θεία Χάρις και καταρρίπτει όλη αυτή την ιστορία με το “ ότι σπέρνεις θερίζεις ”. Η Χάρις περιφρονεί το αίτιο και τη λογική. Η αγάπη ανακόπτει, αν θέλεις, τις συνέπειες των πράξεών σου, πράγμα που στη δική μου περίπτωση αποτελεί πολύ καλό νέο γιατί έχω κάνει πολλές βλακείες.
Michka: Θα με ενδιέφερε να ακούσω.
Bono: Αυτά τα πράγματα είναι ανάμεσα σε μένα και τον Θεό. Μα θα έβρισκα μεγάλο μπελά αν το κάρμα ήταν ο τελικός μου κριτής. Θα την είχα άσχημα. Δεν υπάρχει δικαιολογία για τα λάθη μου, μα ελπίζω στη Θεία Χάρη. Διατηρώ την πίστη ότι ο Ιησούς πήρε τις αμαρτίες μου επάνω στον Σταυρό, γιατί ξέρω ποιος είμαι και ελπίζω ότι δεν θα χρειαστεί να βασιστώ στη δική μου θρησκευτικότητα.
Michka: Ο Υιός του Θεού ο οποίος παίρνει πάνω του τις αμαρτίες του κόσμου. Μακάρι να μπορούσα να το πιστέψω.
Bono: Λατρεύω την ιδέα του Θυσιαζόμενου Αμνού. Λατρεύω την ιδέα ότι ο Θεός λέει: « Κοιτάξτε εσείς, ηλίθιοι, υπάρχουν ορισμένες συνέπειες γι’ αυτό που είμαστε, για τη φιλαυτία, και άλλωστε υπάρχει και η θνητότητα ως ένα κομμάτι της πολύ αμαρτωλής σας φύσης, και ας το παραδεχτούμε, δεν διάγετε και έναν πολύ έντιμο βίο, έτσι δεν είναι; Οι πράξεις έχουν και συνέπειες ». Το νόημα της θυσίας του Χριστού είναι ότι ο Χριστός πήρε πάνω του τις αμαρτίες του κόσμου, ούτως ώστε αυτά που κάνουμε να μην γυρίσουν εναντίον μας και η αμαρτωλή μας φύση να μην θερίσει τον αναπότρεπτο θάνατό μας. Αυτό είναι το νόημα. Θα πρέπει να νιώθουμε πολύ ταπεινοί… Δεν είναι οι δικές μας καλές πράξεις αυτές που μας ανοίγουν τις Πύλες του Παραδείσου.
Michka: Αυτό είναι μια καταπληκτική ιδέα, δεν το αρνούμαι. Τέτοια μεγάλη ελπίδα είναι θαυμάσια, ακόμη κι αν πλησιάζει την παράνοια κατά την άποψή μου. Ο Χριστός έχει μια θέση ανάμεσα στους μεγαλύτερους στοχαστές του κόσμου. Μα Υιός του Θεού, δεν είναι παρατραβηγμένο;
Bono: Όχι, για μένα δεν είναι. Κοίτα, η κοσμική απάντηση στην ιστορία του Χριστού πάντα πάει κάπως έτσι: Ήταν ένας μεγάλος προφήτης, προφανώς ένας πολύ ενδιαφέρων τύπος, και είχε πολλά να πει μαζί με αυτά που είπαν άλλοι σπουδαίοι προφήτες, θες να ήταν ο Ηλίας, ο Μωάμεθ, ο Βούδας ή ο Κομφούκιος. Μα στην πραγματικότητα ο Χριστός δεν σ’ το επιτρέπει αυτό. Δεν σου τη χαρίζει έτσι. Ο Χριστός λέει: « Όχι, δεν ισχυρίζομαι ότι είμαι δάσκαλος, μην με αποκαλείτε δάσκαλο. Δεν ισχυρίζομαι ότι είμαι προφήτης. Λέω: “ Είμαι ο Μεσσίας ”. Λέω: “ Είμαι ο Θεός ενσαρκωμένος ” ». Και οι άνθρωποι λένε. « Όχι, όχι, σε παρακαλούμε, ας είσαι προφήτης. Έναν προφήτη μπορούμε να τον αντέξουμε. Είσαι κομματάκι εκκεντρικός. Είχαμε τον Ιωάννη τον Βαπτιστή να τρώει ακρίδες και άγριο μέλι, μπορούμε να το αντέξουμε αυτό. Μα μην αναφέρεις αυτήν τη λέξη που αρχίζει με το “ Μ ”. Επειδή, ξέρεις, θα πρέπει να σε σταυρώσουμε ». Και αυτός λέει: « Όχι, όχι. Ξέρω ότι περιμένετε από εμένα να επιστρέψω με ένα στρατό και να σας απελευθερώσω από αυτά τα καθοίκια, μα εγώ είμαι ο Μεσσίας ». Σε αυτό το σημείο κατεβάζουν τα μούτρα όλοι, λέγοντας: « Ωχ, Θεέ μου, δεν θα σταματήσει να το λέει αυτό ». Οπότε αυτό που σου απομένει είναι: Είτε ο Χριστός ήταν Αυτός που είπε ότι ήταν – ο Μεσσίας – είτε ήταν εντελώς παλαβός. … Δεν κάνω πλάκα τώρα. Η ιδέα ότι ολόκληρη η πορεία του πολιτισμού για περισσότερο από το μισό της υδρογείου θα μπορούσε να αλλάξει, και μαζί το πεπρωμένο της, και να γυρίσουν τα πάνω κάτω από έναν παλαβό, για μένα, αυτό είναι το παρατραβηγμένο…
Michka: … Υπήρξαν και άλλοι προφήτες
Bono: Σωστά. Μα δεν άλλαξαν τίποτα…
Michka: Σου έμοιαζε λιγάκι – ο Χριστός – δεν είναι έτσι;
Βοno: … σοβαρά τώρα, αν μπορούσαμε έστω και λίγο να μοιάσουμε σε Αυτόν, ο κόσμος θα είχε μεταμορφωθεί …
Michka: Μου είπες: « Κανείς δεν πάει στην Εκκλησία, κανείς δεν είναι θρήσκος πια ». Μα την ίδια στιγμή μου λες ότι η θρησκεία υπάρχει παντού …
Bono: Το θρησκευτικό ένστικτο βρίσκεται παντού.
… ……
Michka: Και τί γίνεται με τους άλλους ( τους μή θρήσκους ); Για ποιο λόγο χρειάζονται τον Θεό;
Bono: Ψάχνω σε όλο τον 20ο αιώνα: Δεν είναι και η καλύτερη διαφήμιση του αθεϊσμού. Πού οδήγησε ο κομουνισμός τη Ρωσία; Κοίτα πόσο πιο εκτεθειμένη έχει κάνει σήμερα την Κίνα. Θα πω αυτό για την ΙουδαιοΧριστιανική παράδοση: Τουλάχιστον έχουμε εγγράψει μέσα στο DNA μας την ιδέα ότι ο Θεός δημιούργησε κάθε άνθρωπο ίσο προς τους άλλους και πως η αγάπη βρίσκεται στην καρδιά του σύμπαντος. Εντάξει, πρόκειται για μια αργή διαδικασία. Οι Έλληνες μπορεί να ανακάλυψαν τη δημοκρατία, μα δεν είχαν καμία πρόθεση να τη μοιράζονται όλοι. Πρέπει να συμπεράνουμε ότι η μεγαλύτερη πρόσβαση στην ισότητα δόθηκε μέσα από αυτές τις αρχαίες θρησκευτικές ιδέες. [ Κάνει παύση ]. Michka, είσαι ακόμη εκεί;
Michka: Εδώ είμαι. Αυτό είναι ενδιαφέρον. Μα συνειδητοποιώ, ίσως λιγάκι αργά, ότι είναι αρκετά δύσκολο να χειραγωγήσεις έναν Ιρλανδό, όταν αρχίσει να διακηρύττει περί Θεού και θρησκείας.
Για τον ακτιβισμό, την φιλανθρωπία την κοινωνική δικαιοσύνη.
Κάποια Χριστούγεννα στο Δουβλίνο
Σελ. 105,109-110,143-145.
Bono: Το 1997 μου ζητήθηκε να βοηθήσω στην εκστρατεία προκειμένου να χρησιμοποιήσουμε την ευκαιρία της χιλιετηρίδας για να διαγραφούν τα χρέη που επιβάρυναν για χρόνια τις πιο φτωχές χώρες του πλανήτη προς τις πιο πλούσιες. Οι πολιτικοί αναζητούσαν κάτι πολύ δραματικό για να εκμεταλλευθούν την περίσταση. Θα σήμαινε την κατάργηση μιας οικονομικής δουλείας. Μερικές χώρες, όπως η Τανζανία και η Ζάμπια, δαπανούσαν το διπλάσιο ποσό από το εθνικό τους εισόδημα αποπληρώνοντας παλιά δάνεια του Ψυχρού πολέμου απ’ όσο δαπανούσαν για την υγεία και την εκπαίδευση των λαών τους. Ήταν αισχρό.
Michka: Μα τί είναι αυτό που τις έκανε να δανειστούν τόσα πολλά κατ’ αρχάς;
Bono: Εντάξει, μπορείς να πεις ότι ήταν ένας απερίσκεπτος δανεισμός, μα επίσης ήταν και μια ανεύθυνη προσφορά. Τη δεκαετία του 60 και του 70, η Δύση σκορπούσε χρήμα σε κάθε αφρικανική χώρα που δεν συμπαρατασσόταν με τους κομουνιστές. Ο ψυχρός πόλεμος διεξαγόταν στην Αφρική. Άνθρωποι όπως ο Μομπούτου, ο δικτάτορας σ’ αυτό που τότε λεγόταν Ζαΐρ, καταχώνιασε αυτό το χρήμα σε λογαριασμούς ελβετικών τραπεζών και άφησε το λαό του να πεθαίνει της πείνας. Είναι απαράδεκτο να υποχρεώνουμε τα εγγόνια αυτών των κακών αποφάσεων να πληρώνουν το τίμημα. Όπως είπα, δεν ήταν ζήτημα φιλανθρωπίας, ήταν ζήτημα δικαιοσύνης.
Michka: Πόσες ακυρώσεις πετύχατε;
Bono: Γύρω στο ένα τρίτο για τέτοιου ειδους χρέη, πράγμα που ανέρχεται στο ποσό των εκατό δισεκατομμυρίων δολαρίων.
Michka: Και νιώθεις πως ήσουν ένα σημαντικο κομμάτι αυτής της επιτυχίας;
Bono: Στην πραγματικότητα, νομίζω πως εκεί που είχα την περισσότερη απήχηση ήταν οι Η.Π.Α..…
Σε διεθνή κλίμακα ήταν μια μεγάλη νίκη. Αν δεν έκαναν την κίνηση οι Η.Π.Α., όλοι οι άλλοι θα έβγαζαν την ουρά τους. Όπως είπα, εκατό δισεκατομμύρια δολάρια παιζόντουσαν σ’ αυτήν την υπόθεση, και είμαι υπερήφανος για το ρόλο που παίξαμε, όσο μικρός κι αν ήταν αυτός.
Michka: Άρα πιστεύεις πως η φωτογραφία σου με αυτούς τους πολιτικούς απέδωσε καρπούς;
Bono: Εδώ που τα λέμε, το ποσοστό των παιδιών που πηγαίνουν σήμερα σχολείο στην Ουγκάντα έχει τριπλασιαστεί, και έχει τριπλασιαστεί ως αποτέλεσμα της διαγραφής του χρέους. Κι αυτή είναι μονάχα μία χώρα. Σε όλο τον αναπτυσσόμενο κόσμο θα δεις νοσοκομεία να χτίζονται με αυτό το χρήμα, ζωές να αλλάζουν, κοινωνίες να μεταμορφώνονται. Και εάν δεν το περνούσαμε από το Κογκρέσο, τότε οι Ευρωπαίοι κάτι θα σκαρφίζονταν. Βλέπεις υπάρχει η δύναμη του κόσμου. Θα φτάναμε ποτέ εκεί χωρίς τον κόσμο να κατεβαίνει στους δρόμους, κοπανώντας τα καπάκια των κάδων κι ανεβάζοντας τον πυρετό του δημόσιου διαλόγου; Όχι. Χρειάζεσαι και τα δύο. Αυτό που ζητούν οι διαδηλωτές είναι να μπούνε στην αίθουσα. Κι έπειτα λοιπόν, όταν μπεις στην αίθουσα, την καταλαμβάνεις, τοποθετείσαι και δεν αποχωρείς μέχρι να πάρεις την επιταγή.
……
Michka: Επομένως ακόμα κι εκείνα τα χρόνια σκεφτόσουν πως ήσουν αντιμέτωπος με όλα τα κακά του κόσμου. Πιστεύεις ότι αυτό πήγαζε από το γεγονός ότι διάβαζες τη Βίβλο όταν ήσουν παιδί;
Bono: Βλέπεις, έπρεπε να ανακαλύψω πως στη βάση της βρίσκεται το αίσθημα της δικαιοσύνης πέρα από τη φιλανθρωπία. Εντάξει, η φιλανθρωπία είναι Ο.Κ., με ενδιαφέρει η φιλανθρωπία. Φυσικά, όλοι θα έπρεπε να είμαστε φιλάνθρωποι, ιδιαίτερα όσοι από εμάς είμαστε προνομιούχοι. Αλλά με ενδιαφέρει περισσότερο η δικαιοσύνη. Η καμπάνια της Κατάργησης των Χρεών ήταν ένα ζήτημα δικαιοσύνης. Το να κρατάς τα παιδιά σαν λύτρα για τα χρέη των παππούδων τους είναι ένα ζήτημα δικαιοσύνης. Το να μην επιτρέπεις στους φτωχότερους από τους φτωχούς να βάζουν τα προϊόντα τους στα ράφια μας, ενώ διαφημίζεις την ελεύθερη αγορά, για μένα είναι επίσης ένα ζήτημα δικαιοσύνης. Αυτά τα πράγματα έχουν τις ρίζες τους στη μελέτη που έχω κάνει πάνω στις Γραφές. Νομίζω, όπως και οι περισσότεροι βέβαια, πως ο κόσμος έχει γονατίσει τους ανθρώπους τόσο, ώστε να έχουν χάσει κάθε προσδοκία για το ότι τα πράγματα μπορούν να αλλάξουν ή να βελτιωθούν. Όταν έχεις πουλήσει πολλούς δίσκους [ γελάει ] είναι πολύ εύκολο να ενδώσεις στη μεγαλομανία, ώστε να πιστέψεις πως μπορείς πράγματι ν’ αλλάξεις τα πράγματα. Αν σμπρώξεις την πόρτα, μπορεί και ν’ ανοίξει. Ειδικά αν εκπροσωπείς μία μεγαλύτερη εξουσία από σένα. Πες την αγάπη, πες την δικαιοσύνη, πες την όπως θες. Γι’ αυτό και δεν είμαι ποτέ νευρικός όταν συναντάω πολιτικούς. Πιστεύω πως αυτοί θα έπρεπε να είναι νευρικοί επειδή εγώ εκπροσωπώ τους φτωχούς και τους εξαθλιωμένους αυτού του κόσμου. Και το υπόσχομαι, η ιστορία θα κρίνει πολύ σκληρά αυτήν τη στιγμή. Και όποιες σκέψεις και αν κάνεις για τον Θεό, τί μπορεί να είναι ή εάν υπάρχει, οι περισσότεροι θα συμφωνήσουν πως αν υπάρχει Θεός, έχει επιφυλάξει ένα ιδιαίτερο μέρος για τους φτωχούς. Οι φτωχοί βρίσκονται εκεί όπου ζει κι ο Θεός. Επομένως, αυτοί οι πολιτικοί θα πρέπει να είναι νευρικοί κι όχι εγώ.
Michka: Εκπλήσσομαι από το πόσο εύκολα ανακύπτει το θρησκευτικό στοιχείο στις απαντήσεις σου, όποια κι αν είναι η ερώτηση. Πώς και πάντα αναφέρεσαι στη Βίβλο; Ήταν επειδή τη διδάχτηκες στο σχολείο; Ή επειδή ο πατέρας σου κι η μητέρα σου ήθελαν να τη μελετάς;
Bono: Είναι παράξενο. Δεν μπορώ να ξέρω. Οποτεδήποτε ακούω ανθρώπους να χρησιμοποιούν λόγια από τις Γραφές, πάντα καταφέρνω να δω καθαρά μέσα τους, να δω πέρα από τις δυσκολίες που γεννά το περιβάλλον μέσα στο οποίο τους ακούω και η υποκρισία. Πάντα καταφέρνω να φτάσω στην ουσία.
Michka: Πότε ήταν η πρώτη φορά που συνέβη κάτι καθρώς σκεφτόσουν μια φράση από τις Γραφές; Η πρώτη φορά που είπες στον εαυτό σου: ναι, μπορώ να δω πέρα απ’ αυτό και να καταλάβω πώς « κολλάει » στην τάδε και τη δείνα κατάσταση;
Bono: Άσε με να προσπαθήσω να σου εξηγήσω κάτι που ελπίζω να δώσει νόημα στην όλη συζήτηση. Εντάξει, ίσως αυτό να είναι κομματάκι αισιόδοξο. [ γελάει ] Αυτή δεν ήταν η πρώτη φορά, αλλά θυμάμαι κάποτε να επιστρέφω από μία πολύ μεγάλη περιοδεία. Όλο αυτό τον καιρό έλειπα από το σπίτι. Επέστρεψα, λοιπόν, για τα Χριστούγεννα και ήμουν πολύ ενθουσιασμένος που βρισκόμουν ξανά στο Δουβλίνο. Το Δουβλίνο τα Χριστούγεννα είναι κρύο αλλά λουσμένο στα φώτα, μοιάζει με καρναβάλι μέσα στο χειμώνα. Την παραμονή των Χριστουγέννων πήγα στον Καθεδρικό ναό του Αγίου Πατρικίου. Είχα πάει σχολείο εκεί για ένα χρόνο. Εκεί ήταν και ο Τζόναθαν Σουίφτ πρωτοπρεσβύτερος. Εν πάση περιπτώσει, κάποιοι φίλοι μου από την Εκκλησία της Ιρλανδίας πήγαιναν κι αυτοί εκεί. Είναι ένα είδος χριστουγεννιάτικης παράδοσης, αλλά εγώ δεν είχα παραστεί ποτέ. Μπήκα λοιπόν σ’ αυτόν το ναό και κάθισα. Μου έδωσαν μια πραγματικά κακή θέση, πίσω από κάτι τεράστιες κολόνες. Δεν μπορούσα να δω τίποτα. Καθόμουν εκεί, έχοντας μόλις γυρίσει από το Τόκιο ή από κάποιο άλλο μακρινό μέρος. Άρχισα να τραγουδάω γιατί λατρεύω το χορωδιακό τραγούδι. Οι τέχνες στο πλαίσιο της κοινότητας, η ειδικότητά μας! Αλλά καθώς ήμουν άυπνος για μέρες ταξιδεύοντας, άρχισε να με παίρνει ο ύπνος, ήταν και η λειτουργία λιγάκι βαρετή, και κουτουλούσα από τη νύστα, δεν έβλεπα μπροστά μου. Προσπάθησα να μείνω ξύπνιος μελετώντας αυτά που ήταν γραμμένα στη σελίδα. Και τότε ξαφνικά για πρώτη φορά έγινε η αποκάλυψη. Μου είχε συμβεί και στο παρελθόν, αλλά τώρα φαινόταν καθαρά: Η χριστουγεννιάτικη ιστορία. Η ιδέα πως ο Θεός, αν υφίσταται μια δύναμη Αγάπης και Λογικής στο σύμπαν, θα αναζητούσε έναν τρόπο να εξηγήσει την ουσία της είναι από μόνο του εκπληκτικό. Πώς θα αναζητούσε έναν τρόπο να ερμηνεύσει και να περιγράψει την ουσία της με το να γίνει ένα παιδί που γεννιέται μέσα στην απόλυτη φτώχεια, μέσα στα κόπρανα και τα άχυρα… ένα παιδί… Σκέφτηκα: « Ποπο! ». Αυτό είναι ποίηση! Αγάπη ανήκουστη, ανήκουστη δύναμη που παρουσιάζεται ως το πιο ευάλωτο πράγμα στον κόσμο. Ορίστε. Καθόμουν εκεί και δεν είναι ότι δεν το είχα σκεφτεί άλλη φορά, μα μου ήρθαν δάκρυα στα μάτια και συνέλαβα τη μεγαλοφυία αυτού του πράγματος, την απόλυτη μεγαλοφυία που διαλέγει μια συγκεκριμένη στιγμή στο χρόνο και αποφασίζει να εκδηλωθεί. Επειδή αυτό είναι ακριβώς για το οποίο συζητούσαμε νωρίτερα: Η αγάπη χρειάζεται να πάρει μορφή, η οικειότητα χρειάζεται να γίνει ψίθυρος. Σε μένα βγάζει νόημα. Είναι βασικά λογικό. Είναι καθαρή λογική. Η ουσία θα αποκαλυφθεί. Είναι αναπόφευκτο. Η αγάπη πρέπει να γίνει πράξη ή κάτι χειροπιαστό. Δεν μπορούσε παρά να συμβεί αυτό. Πρέπει να υπάρχει μια ενσάρκωση. Η αγάπη έχει ανάγκη να πάρει σάρκα και οστά. Αυτό δεν εννοούσες προηγουμένως;
Michka: Ακριβώς. Μα, βλέπεις, μερικές φορές είμαι θρήσκος χωρίς καν να το γνωρίζω ο ίδιος.
Bono: [ γελάει ] Μα αυτό είναι πολύ ενδιαφέρον. Είσαι σαν ένας από τους τρεις μάγους, τους μάγους που μελετούσαν τα αστέρια, στο μυαλό σου δεν υπάρχει τίποτα που να σχετίζεται με τη θρησκεία! Κοιτάς, λοιπόν, τους χάρτες σου και λες:[ υιοθετεί κωμική μανιέρα ] « Να το! Ο.Κ., θα πρέπει να βρίσκεται κάπου εδώ… Κάτι περίεργο συμβαίνει εδώ πέρα… Είναι το Βόρειο Σέλας; Όχι, είναι ένα μοναχικό άστρο. Οι συντεταγμένες μου προτείνουν: Πρέπει να πάρουμε αυτόν τον δρόμο. Ο.Κ., κάτι το εξαιρετικο πρέπει να συμβαίνει κάπου… [ κάνει παύση για περισσότερη αγωνία ]… εκεί πέρα. Ωχ, τί είναι αυτό; Ένα μωράκι! Ωχ, βρεθήκαμε μέσα στη χριστουγεννιάτικη ιστορία, κι εγώ που νόμιζα πως διάβαζα αστρονομία ».
Michka: Θα σου κάνω μια αφελή ερώτηση. Γιατί τόσοι άνθρωποι είναι θρήσκοι, αλλά δεν το παραδέχονται; Έχεις κάποια εξήγηση γι’ αυτό;
Bono: Δεν ξέρω. Αλλά το θρησκευτικό ένστικτο μπορεί να εκφραστεί ως τζόγος, ως ανάγνωση του ωροσκοπίου, ως γιόγκα. Υπάρχει παντού. Υποτίθεται ότι είμαστε μια κοσμική κοινωνία, μα κοίτα γύρω σου: Ο καθένας είναι θρήσκος. Οι άνθρωποι είναι προληπτικοί, προσεύχονται όταν φοβούνται πως έχουν καρκίνο. Δεν κρύβεται τόσο πολύ κάτω από την επιφάνεια. Μας χωρίζουν διακόσια χρόνια από τον Διαφωτισμό, αλλά η επιστήμη αρχίζει να υποχωρεί ξανά.
Michka: Σύμφωνοι, αλλά κάποιοι άνθρωποι δεν χρησιμοποιούν τη λέξη Θεός.
Bono: Ναι. Εντάξει, γιατί από ένα σημείο και έπειτα έπρεπε να αποδείξεις κάτι, προκειμένου να δεχτείς ότι υφίσταται. Τέτοιες σκέψεις είχαν εκτοπιστεί από τους σκεπτόμενους ανθρώπους μετά τον Διαφωτισμό: « Ο Θεός πέθανε ». Όπως σου είχα αναφέρει κάποτε, έτυχε να δω ένα καταπληκτικό πράγμα γραμμένο σ’ έναν τοίχο στο Δουβλίνο. Έλεγε: « Ο Θεός είναι νεκρός. Νίτσε ». Και αποκάτω ήταν γραμμένο με σπρέι: « Ο Νίτσε είναι νεκρός. Θεός ». [ γελάει δυνατά ] Είναι πολύ καλό! Εννοώ, πραγματικά το πιστεύω, τώρα στην αρχή του 21ου αιώνα οι άνθρωποι ξεκινούν ξανά αυτή την περιπέτεια. Έχουμε το γονίδιο της Εύας, έχουμε την επιστήμη να μιλάει για τη θεωρία του Bing Bang και για τόσα πολλά άλλα πράγματα που είναι, αν το θες, αντιφατικά, μα που μοιάζουν όλο και πιο μικρά, ασήμαντα, μπροστά στην ιδέα του Θεού. Διαφορετικοί επιστημονικοί κλάδοι έχουν ως αντικείμενο διαφορετικά κομμάτια του παζλ. Δεν είμαι επιστήμονας, για να μην παρεξηγηθώ, είμαι σε μια μπάντα που διαθέτει έναν. Δεν είμαι καλόγερος, αυτό είναι προφανές. Είμαι καλλιτέχνης. Ψάχνω για σημάδια μέσα από τη μουσική μου. Ξεφεύγω πάλι;
Κατάθλιψη και προσευχή
Michka: Τί ξέρεις λοιπόν για την κατάθλιψη; Γνωρίζω πως δεν είναι εύκολο να σε κάνω να ανοιχτείς πάνω στο θέμα. Το προσπάθησα ήδη μια φορά.
Bono: Κοίτα, πότε πότε, αισθάνομαι την κατάθλιψη να μπαίνει σιγά σιγά μέσα στη ζωή μου. Νομίζω πως σε όλες μας τις συζητήσεις, πρέπει να το παραδεχτείς, δεν παρουσιάστηκα ως ένας παραπονιάρης ροκ σταρ, να μας λείψουν αυτοί, ο Θεός να βάλει το χέρι του! Μα, ναι, τα κάνεις θάλασσα, πέφτεις σε σφάλματα, καταστρέφεις τον εαυτό σου. Αλλά έχω την πίστη μου να με στηρίζει. Αν μπορώ έστω και για μια στιγμή να σου αποκαλύψω τις πιο ενδόμυχες σκέψεις μου, όταν με ρώτησες νωρίτερα τί συμβαίνει όταν ξυπνώ το πρωί… Λοιπόν όταν ξυπνώ το πρωί, απλώνω το χέρι μου – πνευματικά – και φτάνω αυτό που θα μπορούσες να ονομάσεις Θεό. Μερικές φορές δεν τον αισθάνομαι, και νιώθω μοναξιά. Αισθάνομαι πως είμαι μόνος μου και αναρωτιέμαι πού βρίσκεται ο Θεός. Καί έπειτα [ παύση ] – πάλι, δεν θέλω να γίνω μελοδραματικός εδώ – ρωτάω τον Θεό: « Πού έχεις χαθεί; ». Ο Θεός απαντά συνήθως με ένα τρόπο που είναι δύσκολο να τον περιγράψεις. « Δεν έχω πάει πουθενά. [ γελάει ] Εσύ, πού έχεις χαθεί; Εγώ δεν κουνήθηκα από τη θέση μου ». Τότε είναι που πρέπει να ψάξω και καταλαβαίνω πως έχω πουληθεί. Αυτό συνήθως συμβαίνει βαθμιαία, με μικρά βήματα. Ποτέ δεν προδίδεις τον εαυτό σου – τουλάχιστον όχι εγώ – με μεγάλες, δραματικές, ριψοκίνδυνες κινήσεις, όπως για παράδειγμα: Ο.Κ., σήμερα το πρωί, θα ληστέψω μια τράπεζα και θα βρω πού ζει ο εχθρός μου και θα τον δέσω στο κρεβάτι του. Απομακρύνεσαι αργά απ’ αυτό τον άνθρωπο που ξέρεις πως κατά βάθος είσαι εσύ.
Michka: Δεν φοβάσαι μήπως χάσεις το δρόμο σου για παραπάνω από δύο μέρες;
Bono: Κοίτα να δεις, ειδικά αν έχεις μια διανοητική περιέργεια, αν σου αρέσει να πειραματίζεσαι, θα σηκώσεις πέτρες, θα κοιτάξεις τί υπάρχει αποκάτω και καιμιά φορά θα μαζέψεις μαζέψεις αυτά τα ζουζούνια που πότε πότε δαγκώνουν. Θα πεις: « Άουτς! », Αυτό κάνω λοιπόν, και ναι, εκπλήσσομαι από την ικανότητα να ξεγελώ τον εαυτό μου. Βρίσκομαι τότε να ξυπνάω σε έναν τόπο που θα μπορούσες να τον ονομάσεις απελπισία.
Michka: Και λες ότι ο Θεός σε παίρνει από εκεί. Αυτό μου ακούγεται αρκετά εξωτικό εντούτοις.
Bono: [ ξεσπά σε γέλια ] Φοβερή λέξη! Ναι, σωστά, [ συνεχίζει να γελάει κι έπειτα σοβαρεύει ξανά ] Ξέρεις, πρέπει να βρω τον Θεό. Πρέπει να επανορθώσω. Αυτό είναι το πρόβλημα. Πρέπει να αποκατασταθεί η επαφή.
Michka: Υποθέτω πως δεν θα μείνεις άφωνος όταν συναντηθείς με τον Θεό. Τί περιμένεις να σου πει;
Bono: Χαίρομαι που η απάντηση που μου ζητάς προϋποθέτει μία καταφατική πρόταση. Εεεεμ… [ γελάει ] « Μια χαρά φαίνεσαι ». Σ’ ευχαριστώ για την πίστη που μου δείχνεις, Michka. Ελπίζω πως αυτό που θα μου έλεγε πιθανώς ο Θεός, αν προλάβει να πει καμιά κουβέντα, θα ήταν: « Πέρασε μέσα αλλά, σε παρακαλώ, σταμάτα να απολογείσαι! » [ γελάει ] …
Michka: Είπες για τον πατέρα σου: « Θα εξαφανιζόταν μέσα στη σιωπή και στις εξυπνάδες ». Νομίζω ότι στη δική σου περίπτωση εσύ εξαφανίζεσαι μέσα στην πολυλογία και τις εξυπνάδες. [ ο Bono ξεσπά σε γέλια ] Τί θα ’λεγες γι’ αυτό;
Bono: Ένοχος, κύριες πρόεδρε.
Michka: Ουδέν σχόλιο περαιτέρω;
Bono: « Έσο σιωπηλός και μάθε πως είμαι ο Θεός ». Αυτή είναι η αγαπημένη μου φράση από τις γραφές. « Βγάλε το σκασμό και άσε με να σε αγαπώ » θα είχε τίτλο το αντίστοιχο pop τραγούδι [ γελάει ] Αυτό σημαίνει στην πραγματικότητα. Αν ήθελα ποτέ να ακούσω ένα σχόλιο, αυτό θα ήταν.
Michka: Έσχατη ερώτηση, και μετά θα με ξεφορτωθείς. Τί σε αφήνει άλαλο;
Bono: … « Συγχώρεση » είναι η απάντησή μου.
Michka: Εννοείς « να δέχεσαι τη συγχώρεση ».
Bono: Ναι.
Σχετικά με τον πατέρα του και την σχέση του με την πίστη
Michka: Τί νομίζεις λοιπόν ότι είδε ο πατέρας σου πραγματικά στη δουλειά σου;
Bono: Θα σου πω τί πιστεύω. Το πνευματικό ταξίδι τον ενδιέφερε. Επειδή δεν ήταν πιστός. Δεν πίστευε στον Θεό προς το τέλος. Ήταν καθολικός, αλλά έχασε την πίστη του στην πορεία.
Michka: Υπήρξε κάποιο συγκεκριμένο γεγονός που τον οδήγησε να χάσει την πίστη του;
Bono: Δεν γνωρίζω τί ήταν. Νομίζω πως η Εκκλησία τον κούρασε, τα σκάνδαλα κι όλα αυτά τα πράγματα. Θα του έδινα μια Βίβλο ή θα μπορούσα να του μιλήσω, αν ενδιαφερόταν, για το πώς εγώ αντιλαμβανόμουν κάποια από τα Ευαγγέλια, τον τρόπο με τον οποίο ήταν γραμμένα ή το περιεχόμενο ενός συγκεκριμένου χωρίου. Αλλά τελικά δεν ψηνόταν. Ωστόσο φαινόταν να πιστεύει πως αυτό ήταν το πιο σημαντικό πράγμα που είχα να προσφέρω. Στην πραγματικότητα, αυτό ήταν που του άρεσε πιο πολύ στην μπάντα: Η πίστη μας. Δεν κατανοούσε κάποια από τη δουλειά μας τη δεκαετία του 90, επειδή ένιωθε πως της έλειπε το θρησκευτικό στοιχείο.
Michka: Μερικοί από τους οπαδούς σας επίσης ζορίστηκαν με τους δίσκους που κάνατε τότε.
Bono: Αυτό είναι αλήθεια. Δεν κατάλαβαν. Στο Pop, νόμιζα πως περιγραφόταν μία ανθεκτική σχέση με τον Θεό: Looking for to save my, save my soul / Looking in the places where no flowers grow / Looking to fill that God-shaped hole. Αυτό είναι ένα ενδιαφέρον στιχούργημα, γιατί είναι το αληθινό blues – αυτό που προέρχεται από τον Robert Johnson και συμβαίνει μέσα στην εποχή της μηχανής, μέσα σ’ αυτόν τον ορυμαγδό του techno, μα αυτό είναι εκεί: Η ίδια λαχτάρα. Αλλά αυτός δεν την είδε. Πολύς κόσμος δεν την είδε, επειδή ήθελαν να τη νιώσουν, όχι να προβληματιστούν πάνω σε αυτή. Αυτή είναι η διαφορά. Αυτό ήταν κάτι που φαίνεται ότι το θεωρούσε σημαντικό. Ο πατέρας μου συνήθιζε να με ρωτάει: « Έχεις χάσει το δρόμο σου; ». Κι εγώ έλεγα: « Ποιος ρωτάει; Με σένα τί γίνεται; Εσύ δεν είχες ποτέ κανένα δρόμο να χάσεις! ». Συνηθίζαμε να πηγαίνουμε στην παμπ τις Κυριακές και να πίνουμε μαζί. Πίναμε ουίσκυ, ιρλανδέζικο, φυσικά. Πού και πού μου έκανε μια αληθινή ερώτηση, εννοώντας πως έπρεπε να του δώσω μια αληθινή απάντηση. Ήταν πάντα γύρω από την πίστη μου στον Θεό: « Υπάρχει ένα πράγμα που ζηλεύω σε σένα. Δεν ζηλεύω τίποτα άλλο » μου είπε μια φορά. Σκέψου: Τραγουδούσα, έκανα όλα αυτά τα πράγματα που θα ήθελε να είχε κάνει αυτός, είχα μια δημιουργική ζωή. Είπε: « Φαίνεται πως όντως έχεις μια σχέση με τον Θεό ». Και εγώ είπα: « Εσύ δεν είχες ποτέ; ». Είπε: « Όχι ». Κι εγώ είπα: « Μα υπήρξες καθολικός σ’ όλη σου τη ζωή » - « Ναι, πολλοί άνθρωποι είναι καθολικοί. Ήταν μια μονόπλευρη συνομιλία… Εσύ, όμως, φαίνεται πως ακούς κάτι μέσα στη σιωπή! ». Είπα: « Αυτό είναι αλήθεια, ναι ». Και είπε: « Πώς το αισθάνεσαι; » Είπα: « Το ακούω με έναν ενστικτώδη τρόπο, νιώθω μια ανταπόκριση σε μια προσευχή ή νιώθω να καθοδηγούμαι προς μία κατεύθυνση. Ή όταν μελετώ τις Γραφές, αυτές ζωντανεύουν με έναν αλλόκοτο τρόπο και δίνουν νόημα σε εκείνη τη στιγμή μου, παύουν να είναι ένα ιστορικό ντοκουμέντο ». Ξετρελάθηκε μ’ αυτό.
Michka: Σε θεωρούσε θεοσεβή, λοιπόν;
Bono: Μακάρι να μπορούσα να ζήσω τη ζωή κάποιου που θα μπορούσες να χαρακτηρίσεις θεοσεβή. Δεν μπόρεσα να κηρύξω τον Λόγο του Θεού επειδή δεν μπορούσα να τον εφαρμόσω. Είναι φανερό πως δεν είμαι η καλύτερη διαφήμιση για τον Θεό. Οι καλλιτέχνες είναι άνθρωποι εγωιστές.
( Μπορείτε να βρείτε το βιβλίο στα βιβλιοπωλεία )
Τα τραγούδια των U2
Τα περισσότερα τραγούδια των U2 δεν έχουν ξεκάθαρα χριστιανικό περιεχόμενο. Κάποια έχουν χριστιανικές αναφορές αλλά ταυτόχρονα μιλούν και για άλλα θέματα. Άλλα είναι λίγο ασαφή και μπορούν να σημαίνουν οτιδήποτε. Γι' αυτό και, όπως, σωστά επεσήμαναν κάποιοι σχολιαστές οι U2 δεν είναι χριστιανική μπάντα αλλά μπάντα που αποτελείται από Χριστιανούς ( not a christian band but a band of Christians ). Εμείς παραθέτουμε δύο βίντεος με τραγούδια τους με καθαρά θρησκευτικό περιεχόμενο.
" 40 "
O 40ος Ψαλμός του Δαβίδ απ' τους U2
( κατά την αρίθμηση των " Ο " ο 39ος )
" MAGNIFICENT "
" MAGNIFICENT "
